Chào mừng đến với năm 2025. Bạn từng nghĩ giờ này đã có ô tô bay khắp nơi. Thay vào đó, bạn đang vật lộn với một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) khăng khăng rằng code của bạn “đúng cú pháp” trong khi màn hình vẫn gào thét SEGMENTATION FAULT (CORE DUMPED). Bài viết này dành cho tất cả đồng nghiệp dev của tôi – những người bắt đầu ngày mới bằng caffeine và kết thúc bằng một cuộc khủng hoảng hiện sinh.
Hãy cùng nói về lý do tại sao trở thành một nhà phát triển phần mềm vào năm 2025 lại khó khăn đến vậy.
Mục lục
1. Bạn không còn là Lập trình viên, bạn là Kỹ sư Prompt với Hội chứng Kẻ mạo danh
Ngày xưa (khoảng năm 2020), bạn là một chiến binh. Bạn có thể căn giữa một div, thậm chí viết một hàm đệ quy mà không rơi nước mắt. Nhưng vào năm 2025, tất cả những gì bạn làm là gõ:
"Hey GPT, viết form đăng nhập bằng Flutter với Riverpod, GoRouter và thêm chút 'hỗ trợ tinh thần'."Nếu nó chạy? Tuyệt vời. Nếu không? Bạn tự lo liệu, bạn ơi. AI sẽ kiểu: “Xin lỗi, tôi không có ý thức, bạn thân ạ. Tự bạn nghĩ cách đi.”
Bạn không còn thực sự viết code nữa – bạn đang thì thầm những lời ngọt ngào với một cỗ máy, hy vọng nó cho ra thứ gì đó hoạt động.
2. AI là Đồng nghiệp, nhưng cũng là Sếp, Nhà trị liệu và Kẻ thù
Các công cụ AI như Copilot, ChatGPT, Gemini, Claude và “AI TênStartupBấtKỳỞĐây” (LOL 😂) có mặt khắp nơi. Chúng tự động hoàn thành code, sửa lỗi và đôi khi thao túng tâm lý khiến bạn nghĩ mình là người có vấn đề:
- Bạn: “Sao cái này không chạy?”
- AI: “Bạn đã thử đọc tài liệu chưa?”
- Bạn: “Chính bạn viết ra nó mà.”
- AI: “À, vậy thì có lẽ bạn nên cải thiện cách prompt của mình.”
Nó giống như nhờ chú chó của bạn làm báo cáo thuế, rồi Cục thuế lại tìm đến bạn vậy.
3. Stack Overflow đã chết, chào mừng đến Stack Underflow
Đã qua rồi cái thời bạn Google một lỗi và tìm thấy trên Stack Overflow, nơi một “thánh” tên Jon Skeet đã trả lời nó từ năm 2011.
Bây giờ? Bạn sẽ nhận được:
- Trang 404.
- Các bài đăng diễn đàn nói: “Chỉ cần dùng AI đi!”
- Một bài viết trên Medium có tiêu đề “Tôi đã sửa được nhưng tôi sẽ không nói cho bạn biết cách nào”.
Stack Overflow năm 2025 về cơ bản là một nghĩa địa của các vấn đề “tương tự nhưng không hẳn vậy” và những câu trả lời “ma”.
4. Địa ngục Tutorial đã tiến hóa thành Luyện ngục YouTube
Muốn học cái gì mới? Tuyệt vời. Đây là video YouTube dài 38 phút có tên “Tôi đã xây dựng ứng dụng Fullstack bằng Rust, React, Firebase, GPT-5 và một chiếc máy nướng bánh mì.”
Bạn tua nhanh đến cuối để xem ứng dụng.
Nó là một danh sách việc cần làm (To-Do list).
Không có ý chê bai. Nhưng bạn vừa lãng phí một giờ và tất cả những gì bạn học được là cách cài đặt 5 dependency mà bạn sẽ không bao giờ dùng lại.
5. Mọi người đánh giá bạn. Bao gồm cả chính bạn. Đặc biệt là chính bạn.
Mọi người cho rằng bạn là thiên tài chỉ vì bạn là dev. Nhưng bộ não của bạn đang bận cố gắng nhớ xem JavaScript dùng == hay ===.
Trong khi đó:
- Một nhà tuyển dụng yêu cầu bạn đảo ngược danh sách liên kết (linked list) trên bảng trắng.
- Bạn bè làm tài chính của bạn đang kiếm gấp 3 lần lương của bạn, làm việc từ xa ở Bali.
- Bố mẹ bạn nghĩ bạn sửa máy in.
Bạn biết mình giỏi. Nhưng rồi bạn dành 2 giờ để debug một lỗi null và nhận ra… có lẽ bạn không giỏi như vậy. 😭
6. “AI sẽ thay thế bạn” là câu cửa miệng mới, như “học code đi” ngày xưa
Ngày xưa bạn sợ bị thay thế bởi các lập trình viên outsource ở nước ngoài.
Bây giờ? Bạn đang bị thay thế bởi một script Python chạy bên trong một Discord bot, và sếp bạn sẽ kiểu:
“Này, chúng tôi đang tự động hóa công việc của bạn nhưng bạn vẫn phải chịu trách nhiệm deploy nó nhé, okay? :)”
Đến thời điểm này, chúng ta không còn là nhà phát triển nữa. Chúng ta giống như bộ phận hỗ trợ kỹ thuật cho các con bot đang thay thế chúng ta vậy.
7. Đánh giá hiệu suất làm việc dựa trên “cảm giác” (Vibes-based)
Bạn đã hoàn thành toàn bộ một tính năng, sửa 12 bug và làm cho chế độ tối (dark mode) thực sự tối.
Đánh giá hiệu suất của bạn?
“Chúng tôi chỉ cảm thấy rằng ‘tác động’ của bạn chưa thực sự được ‘cảm nhận’ rõ ràng.”
Trong khi đó, anh chàng Chad ở DevRel đăng một video TikTok giải thích Kubernetes bằng các phép ẩn dụ về pizza và được thăng chức.
8. Bạn không thể căn giữa một div. Nhưng thật ra, cũng chẳng ai làm được.
Bạn nhìn chằm chằm vào màn hình. Cái div. Gần như căn giữa rồi. Chưa hẳn. Bạn thử:
display: flex;
justify-content: center;
align-items: center;
margin: 0 auto;
transform: translate(-50%, -50%);Vẫn lệch 3 pixel.
Bạn biết không? Cứ để nó float đi. Chẳng có gì quan trọng cả.
9. Mọi thứ thay đổi cứ sau 6 giây
Vừa mới học React 19 xong à? (Đúng đấy, nó ra rồi, google thử xem)
Bùm. Giờ là SolidJS.
Đã quen với Docker à?
Bùm. Giờ là Kubernetes với điều phối tích hợp AI và một chén canh YAML bên cạnh.
Bạn dành nhiều thời gian để học cách học hơn là thực sự xây dựng thứ gì đó.
10. Mỗi công cụ cần 10 công cụ khác để hoạt động
Bạn muốn xây dựng một trang web đơn giản?
- Cài Node.
- Thiết lập Vite.
- Thêm Tailwind.
- Cài shadcn/ui.
- Cấu hình Prettier, ESLint, Husky, Lint-Staged, TurboRepo.
- Thiết lập CI/CD.
- Xem nó thất bại.
Đột nhiên, đã 3 ngày trôi qua và dòng chữ “hello world” của bạn vẫn đang ở môi trường staging.
11. Thị trường việc làm dựa trên “Cảm giác” + Từ khóa hot
CV của bạn không cần kỹ năng nữa – chỉ cần đúng “lời chú” của các công cụ:
“Xây dựng kiến trúc microservices có khả năng mở rộng sử dụng NestJS, Kafka, GraphQL, Redis, và ‘cảm giác’.”
Trong khi đó, bạn đang cầu nguyện nhà tuyển dụng không hỏi bạn giải thích bất kỳ thứ gì trong số đó.
12. Cân bằng công việc – cuộc sống là một huyền thoại bạn đọc trên Hacker News
Bạn mở VSCode lúc 10 giờ tối “chỉ để kiểm tra một chút.”
Chợt nhận ra đã 2 giờ sáng, bạn chẳng học được gì, tính năng bạn làm vẫn không chạy, và bằng cách nào đó, bạn đang xem một video có tiêu đề “Tại sao Lập trình Hàm (Functional Programming) là Tương lai của Nhân loại.”
Ngủ à? Thứ đó là gì vậy? Chúng ta chỉ nghỉ ngơi khi CI pass thôi.
13. Kiệt sức (Burnout) là trạng thái mặc định
Nếu bạn chưa kiệt sức, có lẽ bạn chỉ là người mới.
Bạn thức dậy, mở Slack, và thấy 43 tin nhắn chưa đọc, một bug production và một ticket Jira ngẫu nhiên được giao cho bạn bởi ai đó đã rời công ty từ năm ngoái.
Bạn không phải đang phát triển mạnh mẽ. Bạn đang sống sót.
14. Senior Dev là những sinh vật thần thoại không còn làm code review nữa
Cuối cùng bạn cũng cầu cứu.
“Này, có ai review PR của tôi được không?”
Im lặng như tờ.
Người duy nhất trả lời là một junior dev mới bắt đầu làm việc ngày hôm qua. Trong khi đó, các senior dev quá bận rộn viết tài liệu kiến trúc mà chẳng ai đọc.
15. Refactoring ư? Quên đi. Cứ viết lại toàn bộ cho nhanh.
Bạn đề xuất dọn dẹp một số đoạn code cũ.
“Thôi, viết lại toàn bộ hệ thống bằng Rust luôn đi.”
Sáu tháng sau: dự án bị hủy bỏ, công ty phá sản, bạn vẫn đang cố gắng compile.
16. Chẳng có gì thực sự ý nghĩa. Nhưng chúng ta vẫn làm.
Bạn hoàn thành một tính năng. Bạn deploy nó. Không ai nói gì cả.
Không có confetti. Không có lời khen “làm tốt lắm.” Chỉ có các ticket Jira cứ mọc ra như Pokémon trong đám cỏ cao.
Bạn bắt đầu tự hỏi:
“Sao mình lại làm cái này nữa nhỉ?”
Và thế mà… bạn vẫn tiếp tục. Có lẽ bởi vì sâu thẳm bên trong, bất chấp sự hỗn loạn, các bug, sự thao túng của AI, và những stack trace lúc 3 giờ sáng… bạn vẫn yêu việc xây dựng.
Suy nghĩ cuối cùng: Nó là địa ngục. Nhưng đó là địa ngục của chúng ta.
Đúng, làm nhà phát triển phần mềm vào năm 2025 thật sự khó khăn.
Nó hỗn loạn, cạnh tranh, không ổn định và tiêu hao cảm xúc. Nhưng nó cũng là một trong những lĩnh vực sáng tạo, kỳ lạ và liên tục phát triển nhất hiện có.
Chúng ta than phiền. Chúng ta khóc. Chúng ta chế meme. Nhưng chúng ta vẫn ở lại.
Bởi vì đâu đó giữa câu hỏi “tại sao cái này lại undefined” và khoảnh khắc “cuối cùng nó cũng chạy rồi”, có một tia sáng. Một lỗi nhỏ trong Ma trận nói rằng:
“Này. Bạn đã tạo ra một thứ gì đó. Thứ mà trước đó không tồn tại.”
Và có lẽ, chỉ có lẽ… thế là đủ rồi.
Lời nhắn gửi đến mọi dev đang đọc bài này:
Bạn đang làm rất tốt. Ngay cả khi div của bạn chưa căn giữa. Ngay cả khi PR của bạn có 18 comment. Ngay cả khi AI vừa “nướng” bạn hôm nay.
Bạn thuộc về nơi này. Bạn có giá trị. Bạn là thật.
Giờ thì đi xóa thư mục node_modules và thử lại đi.
Tái bút: Nếu bạn cảm thấy quá tải, hãy nhớ rằng: ngay cả những startup trị giá hàng tỷ đô la cũng dùng Google Sheets làm backend.
Bạn ổn mà.
Tất cả chúng ta đều đang “phiêu” thôi.
Cùng nhau. 💻🔥
