Là một nhà tuyển dụng với nhiều năm kinh nghiệm trong ngành phát triển phần mềm, tôi thường xuyên nhận được câu hỏi từ các ứng viên về việc tại sao họ không nên truy cập vào môi trường sản xuất. Hôm nay, tôi muốn chia sẻ góc nhìn thực tế về vấn đề này, đặc biệt dành cho các bạn đang tìm kiếm cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực phát triển phần mềm.
Mục lục
“Để tôi fix nhanh cái này…”
Có lẽ câu nói này là khởi đầu của rất nhiều câu chuyện kinh hoàng trong ngành của chúng ta. Tôi vẫn nhớ như in một buổi sáng thứ Hai định mệnh, khi một developer senior của team quyết định “fix nhanh” một lỗi nhỏ trên production. Anh ấy tự tin: “Chỉ là thêm một dòng log để debug thôi mà, có gì đâu?”.
Nhưng có lẽ các bạn cũng đoán được kết quả rồi. Server quá tải vì log file phình to không kiểm soát, hệ thống thanh toán ngừng hoạt động trong 2 ngày, thiệt hại về tài chính, và một khách hàng lớn đe dọa hủy hợp đồng. Tất cả chỉ vì “một dòng log”.
Chúng ta là ai?
Thực tế, chúng ta – những developer – là những người cực kỳ giỏi trong việc xây dựng, sáng tạo và làm cho mọi thứ hoạt động. Chúng ta có thể debug cả ngày, viết code cả đêm, và tạo ra những tính năng tuyệt vời. Nhưng có một sự thật phũ phàng: chúng ta lại không giỏi trong việc duy trì sự ổn định.
Trong quá trình phát triển, chúng ta quen với việc:
- Xóa database để test từ đầu
- Thêm dữ liệu lung tung để thử nghiệm
- Restart server khi gặp vấn đề
- Deploy code nhiều lần một ngày
Những thói quen này hoàn toàn bình thường và cần thiết trong môi trường development. Nhưng đặt chúng vào production? Đó là công thức cho thảm họa.
Những thảm họa điển hình
Trong suốt sự nghiệp của mình, tôi đã chứng kiến đủ loại “tai nạn” production. Và không chỉ riêng tôi, ngành công nghệ đã chứng kiến nhiều thảm họa đáng tiếc:
- Năm 2017, một kỹ sư AWS vô tình làm sập hàng loạt máy chủ chỉ bằng một lệnh debug sai, khiến các dịch vụ lớn như Slack và Trello bị ảnh hưởng nặng nề.
- Knight Capital Group mất 440 triệu đô la chỉ trong 45 phút vì một đoạn code cũ sót lại trong môi trường production sau khi cập nhật phần mềm.
- Năm 2019, Capital One phải đối mặt với vụ rò rỉ dữ liệu khổng lồ do cấu hình sai web application firewall, khiến thông tin nhạy cảm của khách hàng bị đánh cắp.
Về vấn đề tuân thủ và an ninh:
- Các công ty xử lý dữ liệu tài chính và y tế phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt như GDPR, HIPAA, PCI DSS. Việc cho phép developer truy cập không kiểm soát có thể dẫn đến vi phạm pháp lý nghiêm trọng.
- Tesla từng đối mặt với việc một nhân viên cố tình phá hoại hệ thống sản xuất bằng cách thay đổi mã nguồn và xuất dữ liệu ra ngoài. Đây là ví dụ điển hình về tầm quan trọng của việc kiểm soát quyền truy cập.
Tại Sao Chúng Tôi Cần Quy Trình Nghiêm Ngặt?
Môi Trường Development:
- Developer được tự do thử nghiệm
- Data có thể reset bất cứ lúc nào
- Lỗi không ảnh hưởng đến user thật
- Code có thể rollback dễ dàng
Môi Trường Production:
- Mỗi thay đổi đều ảnh hưởng đến user thật
- Data là tài sản quan trọng của công ty
- Downtime = Tiền mất
- Security breach có thể dẫn đến hậu quả pháp lý
Đó là lý do tại sao chúng tôi cần các chuyên gia khác:
Tại Evotek, chúng tôi áp dụng mô hình ba vai trò chuyên biệt:
- Kỹ sư phát triển phần mềm: Tập trung vào việc xây dựng tính năng và tối ưu code
- Kỹ sư kiểm thử: Họ là những người chuyên nghiệp trong việc “phá” sản phẩm – nhưng là phá có tổ chức và có mục đích.
- DevSecOps: Những người này hiểu rõ cách giữ cho hệ thống luôn ổn định và an toàn.
Lời khuyên cho các developer đang tìm việc
Nếu bạn đang trong quá trình tìm kiếm cơ hội nghề nghiệp, hãy nhớ:
- Đừng coi việc không được truy cập production là một hạn chế. Đó là dấu hiệu của một công ty có quy trình chuyên nghiệp.
- Tập trung vào việc:
- Viết code sạch và có thể maintain
- Hiểu sâu về testing
- Học cách làm việc với team DevOps
- Nắm vững các best practice về security
- Trong phỏng vấn, hãy thể hiện bạn hiểu được tầm quan trọng của quy trình và sự ổn định của hệ thống.
Tôi hiểu rằng đôi khi việc không được truy cập production có thể gây khó chịu. Nhưng hãy nhớ rằng, trong thế giới phần mềm thực tế, không có khái niệm “fix nhanh” trên production. Mỗi thay đổi, dù nhỏ đến đâu, đều có thể tạo ra hiệu ứng domino khổng lồ.
Và có lẽ đó chính là điều khiến nghề của chúng ta thú vị: chúng ta là những người xây dựng, những người sáng tạo. Chúng ta làm việc trong môi trường của mình, tạo ra những thứ tuyệt vời, và để những chuyên gia khác lo việc đưa chúng vào thực tế một cách an toàn.
Đó không phải là giới hạn. Đó là sự chuyên nghiệp.
“Trong production, không có gì là fix nhanh cả.”
