React Roadmap: Sử dụng Vite cho Phát Triển React Nhanh Chóng Như Chớp

Chào mừng các bạn trở lại với series “React Roadmap“! Sau khi đã cùng nhau khám phá những viên gạch nền móng của React như React là gì, JSX, Props vs State, Hooks cơ bản (useState, useEffect) và các kỹ thuật nâng cao hơn như Custom Hooks hay Context API, chúng ta đã xây dựng được nền tảng vững chắc về cách viết ứng dụng React.

Tuy nhiên, việc viết code chỉ là một phần của quá trình phát triển. Làm thế nào để code của bạn chạy được trên trình duyệt một cách nhanh chóng, hiệu quả và mang lại trải nghiệm tốt nhất cho cả developer lẫn người dùng cuối? Đây chính là lúc các công cụ xây dựng (build tools) và máy chủ phát triển (dev servers) phát huy sức mạnh.

Trong quá khứ, việc cấu hình các công cụ như Webpack có thể khá phức tạp, đặc biệt với người mới bắt đầu. Create React App (CRA) ra đời như một giải pháp “zero config” tuyệt vời, giúp việc khởi tạo dự án React trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Nhưng thế giới frontend không ngừng thay đổi, và chúng ta luôn tìm kiếm những cách làm nhanh hơn, hiệu quả hơn.

Và đó là lý do hôm nay chúng ta sẽ nói về Vite (phát âm là /vit/, tiếng Pháp nghĩa là “nhanh”). Vite không chỉ là một công cụ mới, nó là một cách tiếp cận mới cho việc xây dựng ứng dụng web hiện đại, và nó đang nhanh chóng trở thành lựa chọn hàng đầu cho các dự án React, thay thế vị trí của CRA.

Hãy cùng tìm hiểu xem Vite là gì và làm thế nào nó có thể biến quá trình phát triển React của bạn trở nên “nhanh như chớp” nhé!

Vite Là Gì và Vì Sao Nó Nhanh Đến Thế?

Về cốt lõi, Vite là một công cụ xây dựng (build tool) cung cấp một máy chủ phát triển cục bộ (local dev server) cực kỳ nhanh cho các ứng dụng web hiện đại. Nó được tạo ra bởi Evan You, tác giả của Vue.js, nhưng được thiết kế để hoạt động tốt với nhiều framework khác nhau, bao gồm cả React.

Sự khác biệt cốt lõi của Vite so với các công cụ thế hệ trước như Webpack (được sử dụng bởi CRA) nằm ở cách nó xử lý các module trong quá trình phát triển:

1. Tận dụng Native ES Modules (ESM)

Các trình duyệt hiện đại đã hỗ trợ Native ES Modules. Điều này có nghĩa là trình duyệt có thể hiểu và tải trực tiếp các file JavaScript sử dụng cú pháp `import`/`export` mà không cần phải đóng gói (bundle) lại toàn bộ code nguồn trước khi chạy.

Các công cụ cũ hơn như Webpack phải quét toàn bộ cây phụ thuộc (dependency tree) của ứng dụng, đóng gói tất cả các module thành một hoặc một vài file bundle lớn trước khi cung cấp cho trình duyệt trong quá trình phát triển. Với các ứng dụng lớn, quá trình này có thể mất hàng chục giây hoặc thậm chí vài phút.

Ngược lại, Vite tận dụng Native ESM. Khi bạn chạy ứng dụng React với Vite trong môi trường dev, Vite không đóng gói code của bạn. Thay vào đó, nó phục vụ các file mã nguồn trực tiếp cho trình duyệt. Trình duyệt sẽ tự động gửi yêu cầu HTTP cho từng module khi cần thiết (ví dụ: khi gặp câu lệnh `import`).

Vite chỉ thực hiện một số biến đổi tối thiểu trên mã nguồn (ví dụ: chuyển đổi JSX hoặc TypeScript sang JavaScript thông thường) bằng các công cụ siêu nhanh như esbuild hoặc swc trước khi phục vụ chúng. Điều này giúp thời gian khởi động máy chủ phát triển và thời gian phản hồi khi cập nhật code (Hot Module Replacement – HMR) nhanh hơn đáng kể.

Ví dụ về Native ESM Import:

import React from 'react';
import ReactDOM from 'react-dom/client';
import App from './App.jsx'; // Trình duyệt sẽ gửi HTTP request để lấy file App.jsx

ReactDOM.createRoot(document.getElementById('root')).render(
  <React.StrictMode>
    <App />
  </React.StrictMode>,
);

2. Pre-bundle các Dependencies

Mặc dù Vite phục vụ code nguồn của bạn bằng Native ESM, các thư viện dependencies từ `node_modules` (như React, ReactDOM, etc.) thường được viết bằng các định dạng module khác (như CommonJS) hoặc có rất nhiều module con.

Để giải quyết vấn đề này và tối ưu hóa hiệu suất tải trang ban đầu (vì việc tải hàng trăm module nhỏ lẻ sẽ chậm hơn), Vite sử dụng esbuild (một bundler viết bằng Go, nhanh hơn Webpack/Rollup rất nhiều) để pre-bundle các dependencies này thành các file đơn giản hơn. Quá trình pre-bundling này chỉ cần thực hiện một lần và được lưu vào cache, do đó các lần khởi động sau sẽ còn nhanh hơn nữa.

Sự kết hợp giữa việc phục vụ code nguồn bằng Native ESM và pre-bundling dependencies bằng esbuild là “bí quyết” đằng sau tốc độ đáng kinh ngạc của Vite.

Khởi Tạo Dự Án React Mới Với Vite

Việc bắt đầu một dự án React với Vite cực kỳ đơn giản. Bạn chỉ cần chạy một lệnh duy nhất trong terminal:

npm create vite@latest my-react-app --template react

Hoặc sử dụng yarn hoặc pnpm:

yarn create vite my-react-app --template react

pnpm create vite my-react-app --template react

Lệnh này sẽ tạo ra một thư mục mới tên là `my-react-app` với cấu trúc dự án React cơ bản được cấu hình sẵn để chạy với Vite.

Tiếp theo, bạn di chuyển vào thư mục dự án và cài đặt các dependencies:

cd my-react-app
npm install
# hoặc yarn install hoặc pnpm install

Và cuối cùng, khởi động máy chủ phát triển:

npm run dev
# hoặc yarn dev hoặc pnpm dev

Máy chủ phát triển sẽ khởi động chỉ trong tích tắc, và bạn có thể mở trình duyệt để xem ứng dụng React “Hello World” đầu tiên của mình chạy với Vite.

Cấu Trúc Dự Án Cơ Bản

Dự án React được tạo bởi Vite có cấu trúc rất gọn gàng và dễ hiểu:

my-react-app/
├── node_modules/
├── public/
│   └── vite.svg
├── src/
│   ├── assets/
│   │   └── react.svg
│   ├── App.css
│   ├── App.jsx
│   ├── index.css
│   └── main.jsx  // Điểm vào chính của ứng dụng
├── .gitignore
├── index.html    // File HTML chính được Vite phục vụ
├── package.json
├── README.md
└── vite.config.js // File cấu hình Vite

Điểm đáng chú ý ở đây là file `index.html` nằm ở thư mục gốc, không nằm trong `public`. Vite coi `index.html` là điểm vào chính và xử lý nó. Các file trong thư mục `public` được phục vụ nguyên trạng.

File `main.jsx` (hoặc `main.tsx` nếu bạn chọn template TypeScript) là nơi ứng dụng React của bạn được mount vào DOM, tương tự như cách làm truyền thống.

// src/main.jsx
import React from 'react'
import ReactDOM from 'react-dom/client'
import App from './App.jsx'
import './index.css'

ReactDOM.createRoot(document.getElementById('root')).render(
  <React.StrictMode>
    <App />
  </React.StrictMode>,
)

Trải Nghiệm Phát Triển Tuyệt Vời Với Vite

Tốc độ chỉ là một phần. Vite còn cải thiện đáng kể trải nghiệm của nhà phát triển (Developer Experience – DX):

1. Hot Module Replacement (HMR) Siêu Nhanh

HMR cho phép bạn nhìn thấy những thay đổi bạn vừa thực hiện trong code ngay lập tức trên trình duyệt mà không cần tải lại toàn bộ trang. Điều này giúp bạn làm việc nhanh hơn rất nhiều, đặc biệt khi bạn đang điều chỉnh giao diện hoặc debug.

HMR của Vite được xây dựng trên Native ESM, do đó nó cực kỳ nhanh và hiệu quả. Chỉ những module bị thay đổi và các module phụ thuộc trực tiếp mới được cập nhật. Các state của component (như state quản lý bằng useState hoặc useReducer) thường được giữ nguyên, giúp bạn tiết kiệm thời gian tái tạo lại các điều kiện để test.

2. Hỗ Trợ Sẵn Nhiều Tính Năng Phổ Biến

Vite có hỗ trợ out-of-the-box cho nhiều tính năng mà bạn thường cần trong các dự án React:

• TypeScript/JSX: Chuyển đổi nhanh chóng bằng esbuild hoặc swc.
• CSS Pre-processors: Hỗ trợ Sass, Less, Stylus (cần cài thêm dependency).
• CSS Modules: Chỉ cần đặt tên file `.module.css`.
• Asset Handling: Import hình ảnh, font, file JSON… Vite sẽ xử lý chúng một cách thông minh.
• Environment Variables: Sử dụng `import.meta.env.VITE_MY_VAR` để truy cập biến môi trường, được expose qua file `.env`.

Tất cả những điều này giúp bạn dành ít thời gian hơn cho việc cấu hình và có nhiều thời gian hơn để viết code ứng dụng.

Cấu Hình Vite Cho Dự Án React

Mặc dù Vite cung cấp trải nghiệm “zero config” ban đầu, bạn hoàn toàn có thể tùy chỉnh nó thông qua file `vite.config.js` (hoặc `vite.config.ts`).

File cấu hình Vite sử dụng cú pháp ES Module và export một hàm `defineConfig` từ ‘vite’. Plugin chính cho React là `@vitejs/plugin-react`.

// vite.config.js
import { defineConfig } from 'vite'
import react from '@vitejs/plugin-react'

// https://vitejs.dev/config/
export default defineConfig({
  plugins: [react()],
  // Các tùy chọn cấu hình khác
  // server: {
  //   port: 3000, // Thay đổi cổng dev server
  //   open: true // Mở trình duyệt tự động khi khởi động server
  // },
  // resolve: {
  //   alias: { // Cấu hình alias cho các đường dẫn import
  //     '@': '/src',
  //   },
  // },
  // build: {
  //   outDir: 'build', // Thay đổi thư mục output build prod
  // }
})

File cấu hình này rất linh hoạt và dễ mở rộng bằng cách thêm các plugin khác từ cộng đồng Vite.

Xây Dựng Phiên Bản Production

Khi bạn sẵn sàng triển khai ứng dụng React của mình lên server, bạn cần tạo phiên bản production tối ưu. Với Vite, lệnh này cũng rất đơn giản:

npm run build
# hoặc yarn build hoặc pnpm build

Khi chạy lệnh `build`, Vite sẽ sử dụng Rollup (một bundler mạnh mẽ và hiệu quả) để đóng gói code của bạn. Rollup sẽ thực hiện các tác vụ tối ưu hóa như tree-shaking (loại bỏ code không dùng đến), code splitting (chia nhỏ bundle thành các file nhỏ hơn để tải nhanh hơn), minification (nén code), v.v.

Kết quả của quá trình build sẽ nằm trong thư mục `dist` (mặc định). Thư mục này chứa các file HTML, CSS và JavaScript đã được tối ưu hóa, sẵn sàng để bạn deploy lên bất kỳ hosting tĩnh nào (như Netlify, Vercel, Surge.sh, GitHub Pages…).

Vite So Với Create React App: Một Sự So Sánh

Với những bạn đã quen thuộc với CRA, có thể bạn sẽ tự hỏi sự khác biệt chính và lý do nên chuyển sang Vite là gì. Dưới đây là bảng so sánh giúp bạn hình dung rõ hơn:

Như bạn có thể thấy từ bảng trên, Vite vượt trội hơn CRA về tốc độ phát triển nhờ tận dụng Native ESM và các công cụ biên dịch siêu nhanh như esbuild/swc. Việc cấu hình Vite cũng linh hoạt và dễ dàng hơn khi bạn cần tùy chỉnh dự án.

Mặc dù CRA đã là một công cụ tuyệt vời và vẫn còn được sử dụng trong nhiều dự án cũ, Vite rõ ràng là lựa chọn phù hợp hơn cho các dự án React mới trong bối cảnh hiện tại.

Khi Nào Nên Chọn Vite Cho Dự Án React Của Bạn?

Câu trả lời ngắn gọn là: Gần như luôn luôn cho các dự án React mới.

Với tốc độ phát triển vượt trội, HMR nhanh, hỗ trợ nhiều tính năng sẵn có và cấu hình linh hoạt, Vite mang lại trải nghiệm phát triển tốt hơn đáng kể so với các công cụ thế hệ trước như CRA. Nó giúp bạn tiết kiệm thời gian chờ đợi build và tập trung hơn vào việc xây dựng ứng dụng.

Ngay cả đối với các dự án lớn, Vite vẫn duy trì được tốc độ ấn tượng trong môi trường dev. Việc chuyển đổi từ CRA sang Vite cũng không quá phức tạp trong hầu hết các trường hợp.

Tất nhiên, nếu bạn đang làm việc với một dự án CRA hiện có và nó hoạt động tốt, việc chuyển đổi có thể không phải là ưu tiên hàng đầu. Nhưng nếu bạn đang bắt đầu một dự án mới, Vite chắc chắn là lựa chọn hàng đầu.

Ngoài ra, cần lưu ý rằng Vite tập trung vào việc cung cấp một dev server nhanh và một build process hiệu quả. Đối với các yêu cầu phức tạp hơn như Server-Side Rendering (SSR), Static Site Generation (SSG) hoặc API routes, bạn có thể cần xem xét các framework React khác được xây dựng trên Vite hoặc tích hợp chặt chẽ với nó, hoặc sử dụng các giải pháp phía server khác. Tuy nhiên, với ứng dụng Single Page Application (SPA) truyền thống, Vite là quá đủ và là một lựa chọn tuyệt vời.

Lời Kết

Vite đã thay đổi cuộc chơi trong thế giới build tools frontend. Bằng cách tận dụng sức mạnh của Native ES Modules và các công cụ siêu nhanh, nó mang lại một trải nghiệm phát triển React mà trước đây khó có thể đạt được với các công cụ thế hệ cũ.

Việc làm quen với Vite là một bước quan trọng trong hành trình trở thành một lập trình viên React hiện đại. Nó không chỉ giúp bạn làm việc hiệu quả hơn mà còn giúp bạn hiểu hơn về cách các ứng dụng JavaScript hiện đại được xây dựng và phục vụ.

Hãy thử khởi tạo một dự án React mới bằng Vite ngay hôm nay và cảm nhận sự khác biệt về tốc độ nhé! Bạn sẽ thấy quy trình phát triển của mình mượt mà và thú vị hơn rất nhiều.

Trong các bài viết tiếp theo của series “React Roadmap“, chúng ta sẽ tiếp tục khám phá những khía cạnh quan trọng khác của hệ sinh thái React, có thể bao gồm cách tích hợp API, quản lý form, hoặc viết unit test – những công việc mà một build tool nhanh như Vite sẽ hỗ trợ đắc lực. Đừng quên theo dõi nhé!

Chúc các bạn học tốt và hẹn gặp lại trong bài viết tiếp theo!