Đột phá y học từ Nhật Bản: Giải pháp cho khủng hoảng thiếu máu toàn cầu
Nhật Bản đang tiến hành các thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên người với loại máu nhân tạo có thể sử dụng cho mọi nhóm máu. Những liều đầu tiên đã được tiêm cho tình nguyện viên từ tháng 3/2025, mở ra hy vọng mới trong việc khắc phục tình trạng thiếu máu trầm trọng trên toàn thế giới.
Máu nhân tạo – cơ hội cứu sống hàng triệu người
Nghiên cứu đột phá này do phòng thí nghiệm của Giáo sư Hiromi Sakai tại Đại học Y Nara chủ trì. Loại máu nhân tạo đặc biệt này có thể:
- Phù hợp với tất cả nhóm máu
- Bảo quản được tới 2 năm
- Không gây phản ứng miễn dịch
- Loại bỏ nguy cơ nhiễm trùng
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hơn 118 triệu đơn vị máu được hiến mỗi năm nhưng phân bổ không đồng đều, khiến nhiều quốc gia thu nhập thấp thiếu hụt nghiêm trọng nguồn máu điều trị.
Công nghệ đột phá đằng sau máu nhân tạo
Nhóm nghiên cứu đã tạo ra máu nhân tạo bằng cách chiết xuất hemoglobin – phân tử vận chuyển oxy – từ các đơn vị máu hiến tặng đã quá hạn sử dụng (trên 3 tuần). Các phân tử này được bao bọc trong lớp vỏ lipid, tạo thành những túi hemoglobin có khả năng:
- Vận chuyển oxy hiệu quả như hồng cầu tự nhiên
- Không chứa các kháng nguyên nhóm máu nên phù hợp với mọi bệnh nhân
- Loại bỏ hoàn toàn nguy cơ lây nhiễm virus
Nghiên cứu này phát triển từ thử nghiệm năm 2022 tại Nhật Bản nhằm kiểm tra khả năng vận chuyển oxy của các túi hemoglobin.
Tiến trình thử nghiệm và triển vọng
Giai đoạn đầu đã tiến hành truyền 100-400ml máu nhân tạo cho 16 tình nguyện viên khỏe mạnh. Nếu không phát hiện tác dụng phụ nghiêm trọng, các nhà nghiên cứu sẽ chuyển sang đánh giá hiệu quả điều trị.
Giáo sư Ash Toye từ Đại học Bristol (Anh) nhận định: “Đây là bước tiến thú vị trong y học truyền máu. Sản phẩm máu nhân tạo không cần lo về vấn đề tương thích nhóm máu và có thể tiếp cận các vùng bị tắc nghẽn như sau đột quỵ.”
Đại học Y Nara đặt mục tiêu hoàn tất thử nghiệm và đưa máu nhân tạo vào ứng dụng lâm sàng trước năm 2030. Thành công của dự án có thể cách mạng hóa ngành truyền máu toàn cầu, đặc biệt ở những khu vực thiếu thốn nguồn máu hiến tặng.
Những thách thức cần vượt qua
Dù hứa hẹn, công nghệ này vẫn đối mặt với một số hạn chế:
- Vẫn phụ thuộc vào nguồn hemoglobin từ máu hiến tặng
- Cần xác minh độ an toàn và hiệu quả trong nhiều tình huống lâm sàng
- Yêu cầu quy trình sản xuất phức tạp
Các chuyên gia hy vọng trong tương lai có thể tạo ra hemoglobin tái tổ hợp thay vì phụ thuộc vào nguồn hiến tặng, giúp mở rộng quy mô sản xuất.
Đột phá này hứa hẹn cứu sống hàng triệu người trong các tình huống khẩn cấp, phẫu thuật hoặc sinh nở tại những quốc gia đang phát triển – nơi tình trạng thiếu máu khiến tỷ lệ tử vong cao báo động.
