Xin chào các bạn trên con đường khám phá React Roadmap!

Chúng ta đã đi qua những khái niệm cơ bản nhất của React như React là gì, JSX, Class vs Functional Components, cách làm việc với Props và State, quản lý State với useReducer hay useContext (và cả các công cụ mạnh mẽ hơn như Redux Toolkit, Recoil, Zustand, MobX)… Chúng ta cũng đã tìm hiểu cách kết hợp component, xử lý sự kiện, làm quen với Hooks cơ bản (useState, useEffect) và tạo Custom Hooks, cũng như các kỹ thuật nâng cao như useCallback, useMemo, useRef hay Render Props, HOCs.

Một phần không thể thiếu trong việc xây dựng ứng dụng web hiện đại chính là giao diện người dùng (UI). Thay vì “đóng gói” lại tất cả các component từ đầu, cộng đồng React đã tạo ra những thư viện component đồ sộ, giúp chúng ta tiết kiệm hàng tấn thời gian và công sức.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ đặt lên bàn cân hai trong số những thư viện component phổ biến và được yêu thích nhất hiện nay: Material UI và Chakra UI. Đây là một bước quan trọng trên Lộ trình học React của bạn!

Material UI vs Chakra UI: Trận Chiến Giữa Các Thư Viện Component React

Khi bắt tay vào xây dựng một ứng dụng web với React, việc tạo ra một giao diện đẹp mắt, nhất quán và dễ sử dụng là ưu tiên hàng đầu. Tuy nhiên, việc “đóng gói” (package) lại từng button, input, modal, hay navigation bar từ đầu có thể tốn rất nhiều thời gian. Đây chính là lúc các thư viện component UI tỏa sáng.

Các thư viện này cung cấp một bộ sưu tập các component React được thiết kế sẵn, tuân thủ các nguyên tắc thiết kế nhất định, và thường đi kèm với các tính năng tích hợp sẵn như responsiveness, khả năng truy cập (accessibility) và tùy chỉnh giao diện (theming). Sử dụng chúng không chỉ giúp tăng tốc độ phát triển mà còn đảm bảo tính nhất quán cho ứng dụng của bạn.

Trong thế giới React rộng lớn, có rất nhiều lựa chọn về thư viện component, từ những cái tên quen thuộc như Ant Design, Bootstrap React, cho đến những cái tên đang nổi lên như Mantine (chúng ta đã tìm hiểu về Mantine trong bài trước). Hôm nay, tâm điểm của chúng ta là hai “ông lớn” có triết lý thiết kế và cách tiếp cận khá khác biệt: Material UI và Chakra UI.

Material UI: Sức Mạnh Của Material Design

Material UI (hay MUI) là một trong những thư viện component React lâu đời và phổ biến nhất. Nó được xây dựng dựa trên các nguyên tắc của Material Design – hệ thống thiết kế được phát triển bởi Google. Nếu bạn đã từng sử dụng các sản phẩm của Google như Gmail, Google Drive hay hệ điều hành Android, bạn sẽ thấy quen thuộc ngay lập tức với giao diện của các component trong Material UI.

Triết lý thiết kế: Tuân thủ chặt chẽ Material Design. Điều này mang lại một giao diện hiện đại, trực quan, dựa trên các khái niệm về vật lý, giấy và mực. Nó chú trọng vào hiệu ứng chuyển động (motion) và các thành phần giao diện quen thuộc.

Đặc điểm nổi bật:

• Component đồ sộ và đầy đủ: MUI cung cấp một bộ sưu tập component rất phong phú, từ những thứ cơ bản như Button, Typography, TextField, cho đến những component phức tạp hơn như DataGrid, Date Pickers, Autocomplete.
• Hệ thống Theming mạnh mẽ: Bạn có thể dễ dàng tùy chỉnh giao diện toàn bộ ứng dụng bằng cách định nghĩa palette màu, typography, spacing, v.v.
• Styling linh hoạt: MUI sử dụng giải pháp CSS-in-JS dựa trên Emotion (hoặc Styled Components). Nó cung cấp nhiều cách để style component của bạn: sử dụng props, sử dụng hook `makeStyles` (đã deprecated trong v5), hoặc sử dụng hook `sx` mới và mạnh mẽ hơn.
• Cộng đồng lớn và tài liệu đầy đủ: Với lịch sử phát triển lâu dài, MUI có một cộng đồng người dùng khổng lồ, giúp bạn dễ dàng tìm kiếm giải pháp khi gặp vấn đề. Tài liệu chính thức cũng rất chi tiết và dễ hiểu.

Ví dụ cơ bản với Material UI:

import * as React from 'react';
import Button from '@mui/material/Button';
import Box from '@mui/material/Box';
import Typography from '@mui/material/Typography';
import TextField from '@mui/material/TextField';
import Stack from '@mui/material/Stack';

function MyMaterialForm() {
  return (
    <Box
      component="form"
      sx={{
        '> :not(style)': { m: 1, width: '25ch' },
        display: 'flex',
        flexDirection: 'column',
        alignItems: 'center',
        p: 3,
        border: '1px solid grey'
      }}
      noValidate
      autoComplete="off"
    >
      <Typography variant="h5" component="h2">Đăng nhập</Typography>
      <TextField id="outlined-basic" label="Email" variant="outlined" fullWidth />
      <TextField id="filled-basic" label="Mật khẩu" variant="outlined" type="password" fullWidth />
      <Button variant="contained" color="primary">Đăng nhập</Button>
    </Box>
  );
}

Ở ví dụ trên, bạn thấy các component của MUI như `Button`, `TextField`, `Box`, `Typography` được sử dụng với các prop để định nghĩa kiểu dáng và hành vi (`variant`, `color`, `label`, `fullWidth`). Việc sử dụng prop `sx` trên component `Box` cho phép chúng ta thêm các style CSS tùy chỉnh trực tiếp.

Chakra UI: Linh Hoạt, Hỗ Trợ Truy Cập Tốt, Lấy Nhà Phát Triển Làm Trung Tâm

Chakra UI là một thư viện component React tương đối mới hơn so với Material UI, nhưng đã nhanh chóng trở nên phổ biến nhờ vào triết lý tập trung vào khả năng truy cập (accessibility) và trải nghiệm của nhà phát triển (developer experience – DX).

Triết lý thiết kế: Không tuân thủ một hệ thống thiết kế cụ thể nào (như Material Design hay Ant Design), thay vào đó tập trung vào việc xây dựng các component linh hoạt, dễ tùy chỉnh, và đặc biệt là hỗ trợ khả năng truy cập ngay từ đầu (accessibility-first). Chakra UI đề cao sự đơn giản và hiệu quả trong quá trình phát triển.

Đặc điểm nổi bật:

• Accessibility-First: Đây là điểm mạnh lớn của Chakra UI. Hầu hết các component đều tuân thủ các tiêu chuẩn WAI-ARIA, giúp ứng dụng của bạn dễ dàng tiếp cận hơn với người dùng khuyết tật.
• Tập trung vào Developer Experience (DX): API của Chakra UI được thiết kế rất trực quan và dễ sử dụng. Việc styling component trở nên đơn giản hơn bao giờ hết nhờ vào hệ thống props style dựa trên thiết kế utility-first.
• Styling bằng Props: Thay vì sử dụng CSS-in-JS phức tạp hoặc class name, Chakra UI cho phép bạn style component trực tiếp thông qua các props như `m` (margin), `p` (padding), `bg` (background), `color`, `fontSize`, `flex`, `grid`, v.v. Điều này làm cho việc tùy chỉnh nhanh chóng và dễ đọc.
• Composability: Chakra UI khuyến khích việc xây dựng các component phức tạp từ các component đơn giản hơn của nó.
• Hệ thống Theming đơn giản nhưng mạnh mẽ: Dễ dàng tùy chỉnh theme với token (như colors, spacing, typography) và mở rộng chúng.

Ví dụ cơ bản với Chakra UI:

import { Button, Box, Heading, Input, VStack } from '@chakra-ui/react';

function MyChakraForm() {
  return (
    <Box
      p={6}
      borderWidth="1px"
      borderRadius="lg"
      boxShadow="md"
      bg="white"
      maxWidth="sm"
      mx="auto" // auto margin left/right for centering
    >
      <VStack spacing={4} align="stretch">
        <Heading as="h2" size="lg" textAlign="center">Đăng nhập</Heading>
        <Input placeholder="Email" size="md" />
        <Input placeholder="Mật khẩu" size="md" type="password" />
        <Button colorScheme="blue">Đăng nhập</Button>
      </VStack>
    </Box>
  );
}

Trong ví dụ này, bạn có thể thấy cách styling được áp dụng trực tiếp lên component thông qua các props như `p`, `borderWidth`, `borderRadius`, `bg`, `maxWidth`, `mx`. Component `VStack` là một utility component giúp quản lý spacing giữa các phần tử con một cách dễ dàng.

Material UI vs Chakra UI: Cuộc Đối Đầu Trực Diện

Bây giờ, hãy cùng đi sâu vào những điểm khác biệt chính giữa hai thư viện này để giúp bạn đưa ra lựa chọn phù hợp.

1. Triết lý Thiết kế và Giao diện Mặc định

• Material UI: Tuân thủ Material Design. Giao diện mặc định có vẻ ngoài “chuẩn Google”, với bóng đổ, hiệu ứng gợn sóng (ripple effect), và các quy tắc về không gian và chuyển động. Nếu dự án của bạn yêu cầu một giao diện theo phong cách Material Design, MUI là lựa chọn hàng đầu.
• Chakra UI: Không bị ràng buộc bởi một hệ thống thiết kế cụ thể. Giao diện mặc định đơn giản, sạch sẽ và hiện đại. Điều này mang lại sự linh hoạt cao hơn trong việc tạo ra phong cách thiết kế riêng biệt cho ứng dụng của bạn.

2. Khả năng Tùy chỉnh (Customization)

• Material UI: Cung cấp một hệ thống theming chi tiết cho phép tùy chỉnh sâu. Việc override style của từng component có thể hơi phức tạp ban đầu với các khái niệm như `classes` prop (trong phiên bản cũ) hoặc sử dụng hook `sx` và hiểu về specificity. Tuy nhiên, nó rất mạnh mẽ khi bạn đã quen.
• Chakra UI: Việc tùy chỉnh cực kỳ đơn giản nhờ vào hệ thống props style. Bạn có thể thay đổi màu sắc, padding, font size, v.v. của bất kỳ component nào chỉ bằng cách thêm prop tương ứng. Hệ thống theming cũng dễ tiếp cận hơn với việc định nghĩa các token. Sự linh hoạt này khiến Chakra UI trở nên rất hấp dẫn đối với những người muốn xây dựng hệ thống thiết kế riêng.

3. Trải nghiệm Nhà phát triển (Developer Experience – DX)

• Material UI: DX tốt, đặc biệt với tài liệu phong phú và cộng đồng lớn. Tuy nhiên, việc styling có thể hơi khó khăn đối với người mới bắt đầu do cần hiểu cách hoạt động của Emotion/Styled Components và các cách override style khác nhau.
• Chakra UI: DX được đánh giá rất cao. API trực quan, cách styling bằng props giúp viết code nhanh chóng và dễ đọc, gần giống với cách làm việc với các utility CSS framework như Tailwind CSS. Hệ thống theming và các utility component (như `Box`, `Flex`, `Grid`, `Stack`) giúp xây dựng layout dễ dàng.

4. Cách tiếp cận Styling

• Material UI: Sử dụng CSS-in-JS (Emotion/Styled Components). Có nhiều cách để áp dụng style, bao gồm `sx` prop (được khuyến khích dùng trong v5+), `styled()` utility, hoặc theming. Việc này yêu cầu bạn phải làm quen với cú pháp CSS-in-JS và cách MUI quản lý style.
• Chakra UI: Cũng sử dụng CSS-in-JS (Emotion). Điểm khác biệt lớn là Chakra UI cung cấp một lớp trừu tượng (abstraction layer) trên CSS-in-JS thông qua các props style. Mỗi component của Chakra là một `Box` (hoặc dựa trên `Box`) được mở rộng, cho phép bạn áp dụng hầu hết các thuộc tính CSS thông qua props. Điều này tạo cảm giác như đang viết inline style hoặc sử dụng utility classes, rất nhanh và tiện lợi.

5. Khả năng Truy cập (Accessibility)

• Material UI: Đã cải thiện đáng kể về khả năng truy cập qua các phiên bản, nhưng không phải tất cả các component đều tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn ARIA ngay từ đầu. Bạn có thể cần phải bổ sung thêm các thuộc tính ARIA thủ công trong một số trường hợp.
• Chakra UI: Thiết kế “accessibility-first”. Hầu hết các component được xây dựng với các thuộc tính và hành vi ARIA cần thiết ngay từ khi tạo ra. Điều này giúp giảm đáng kể công sức của nhà phát triển trong việc đảm bảo ứng dụng của họ dễ tiếp cận với mọi đối tượng người dùng.

6. Hiệu suất (Performance)

Cả hai thư viện đều sử dụng CSS-in-JS, điều này có thể ảnh hưởng một chút đến thời gian render ban đầu so với việc sử dụng CSS thuần hoặc CSS modules. Tuy nhiên, sự khác biệt thường không đáng kể trong hầu hết các ứng dụng. Việc lựa chọn giữa MUI và Chakra thường dựa trên các yếu tố khác hơn là hiệu suất thuần túy, trừ khi bạn đang làm việc với một ứng dụng cực kỳ tối ưu hóa.

7. Cộng đồng và Hệ sinh thái

• Material UI: Lớn mạnh và trưởng thành. Có nhiều tài nguyên, bài viết, khóa học, và các component bên thứ ba được xây dựng dựa trên MUI. Sự ổn định và hỗ trợ lâu dài là một điểm cộng.
• Chakra UI: Đang phát triển rất nhanh và năng động. Mặc dù cộng đồng chưa lớn bằng MUI, nhưng rất tích cực. Có những dự án phụ trợ (addon) thú vị và tài liệu rất tốt.

8. Đường cong Học tập (Learning Curve)

• Material UI: Đường cong học tập có thể hơi dốc ở phần tùy chỉnh style phức tạp và hiểu rõ hệ thống theming.
• Chakra UI: Thường được đánh giá là có đường cong học tập mượt mà hơn, đặc biệt đối với những người quen với khái niệm utility-first CSS. Cách styling bằng props rất dễ làm quen.

Để tổng kết, đây là bảng so sánh tóm tắt:

Khi nào nên chọn Material UI và khi nào nên chọn Chakra UI?

Việc lựa chọn thư viện nào phụ thuộc vào yêu cầu cụ thể của dự án và sở thích của đội phát triển.

• Chọn Material UI nếu:
  • Dự án của bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc của Material Design.
  • Bạn cần một thư viện component có sẵn một lượng lớn các component phức tạp và chuyên biệt (ví dụ: DataGrid).
  • Đội ngũ của bạn đã quen thuộc với Material Design hoặc cách tiếp cận styling của MUI.
  • Bạn muốn sự ổn định và hỗ trợ từ một thư viện đã có lịch sử phát triển lâu dài và cộng đồng rất lớn.
• Chọn Chakra UI nếu:
  • Bạn muốn sự linh hoạt cao trong việc thiết kế giao diện, không bị ràng buộc bởi một hệ thống thiết kế cụ thể.
  • Khả năng truy cập (accessibility) là ưu tiên hàng đầu của dự án.
  • Bạn đề cao trải nghiệm phát triển nhanh chóng và trực quan, đặc biệt là việc styling component bằng props.
  • Bạn thích cách tiếp cận utility-first CSS và muốn áp dụng nó vào component React.
  • Bạn đang xây dựng một hệ thống thiết kế (design system) riêng cho công ty hoặc sản phẩm của mình.

Lời kết

Material UI và Chakra UI đều là những thư viện component tuyệt vời cho React, mỗi thư viện có những điểm mạnh riêng. Material UI mang đến sức mạnh của Material Design và sự ổn định từ một thư viện lâu đời. Chakra UI nổi bật với sự linh hoạt, khả năng truy cập vượt trội và trải nghiệm nhà phát triển cực kỳ tốt.

Trong quá trình xây dựng ứng dụng React, việc hiểu rõ về Component, cách Conditional Rendering hay làm việc với Vòng đời Component là nền tảng. Việc lựa chọn thư viện UI phù hợp là bước tiếp theo giúp bạn biến những logic đó thành giao diện đẹp mắt và hoạt động hiệu quả.

Cách tốt nhất để quyết định là thử cả hai trong một dự án nhỏ hoặc proof-of-concept. Dành thời gian trải nghiệm cách cài đặt, sử dụng component cơ bản, tùy chỉnh style và theming. Bạn sẽ nhanh chóng cảm nhận được thư viện nào phù hợp với phong cách làm việc và yêu cầu của dự án hơn.

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và những thông tin cần thiết để đưa ra lựa chọn. Chúc bạn thành công trên Lộ trình học React!