Lần đầu tiên, các nhà khoa học đã giải mã thành công bộ gen của sao la – loài thú quý hiếm bậc nhất thế giới được mệnh danh là “kỳ lân châu Á”. Bước đột phá này mở ra cơ hội bảo tồn loài động vật đang đứng trước bờ vực tuyệt chủng.
Mục lục
Sao la – sinh vật huyền bí của rừng xanh
Sao la (Pseudoryx nghetinhensis) là loài thú móng guốc có nguồn gốc từ dãy Trường Sơn thuộc Việt Nam và Lào. Với đôi sừng dài thẳng đặc trưng và những vệt trắng độc đáo trên mặt, chúng được phát hiện lần đầu năm 1993. Tuy nhiên, tới nay chưa nhà khoa học nào từng quan sát trực tiếp sao la trong tự nhiên.
Tình trạng báo động
Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) xếp sao la ở mức cực kỳ nguy cấp. Ước tính chỉ còn khoảng 50-200 cá thể tồn tại. Lần ghi nhận cuối cùng là qua bẫy ảnh tại Việt Nam vào năm 2013, khiến giới nghiên cứu lo ngại loài này có thể đã tuyệt chủng.
Khám phá đột phá từ phân tích gen
Nhóm nghiên cứu quốc tế đã sử dụng mẫu da, lông, xương để lập trình tự bộ gen hoàn chỉnh của sao la. Kết quả cho thấy:
- Đây là loài có đa dạng di truyền thấp từ sau Kỷ Băng hà
- Tồn tại 2 quần thể riêng biệt với sự khác biệt di truyền đáng kể
- Cả hai nhóm mất đi các phần gen khác nhau, tạo cơ hội bổ sung khi kết hợp
Hi vọng cho công tác bảo tồn
Phát hiện này củng cố triển vọng cho chương trình nhân giống bảo tồn:
- Chỉ cần 12 cá thể từ cả hai quần thể để đảm bảo đa dạng gen
- Bộ gen hoàn chỉnh giúp nâng cao hiệu quả theo dõi qua eDNA
- Tăng cường khả năng phát hiện sao la trong tự nhiên
Nghiên cứu mang tính bước ngoặt này được công bố trên tạp chí Cell, đánh dấu nỗ lực quốc tế trong việc bảo vệ một trong những loài thú bí ẩn nhất hành tinh.
