Create React App vs Vite: ‘Starter’ Nào Phù Hợp Với Bạn Trên Lộ Trình React?

Chào bạn, trên hành trình chinh phục React của mình, chắc hẳn đã có lúc bạn tự hỏi: “Mình nên bắt đầu một dự án React như thế nào?”.

Nếu bạn đã theo dõi Lộ trình học React 2025 của chúng tôi, bạn đã làm quen với những khái niệm cốt lõi như React là gì, JSX, Components (Class và Functional), Props và State, quản lý state với useState/useEffect, useReducer, useContext hay thậm chí các thư viện quản lý state lớn như Redux Toolkit, Recoil/Zustand. Bạn cũng đã khám phá cách kết hợp Components, Conditional Rendering, làm việc với danh sách và Keys, xử lý sự kiện, sử dụng Refs, tạo Custom Hooks, và các kỹ thuật nâng cao như useCallback, useMemo, useRef. Chúng ta thậm chí còn đi sâu vào định tuyến (React Router), gọi API (Axios/Fetch), làm việc với Form (React Hook Form) và kiểm thử (Jest, React Testing Library, Cypress, Vitest, Playwright…).

Nhưng để bắt đầu viết những dòng code React đầu tiên, bạn cần một môi trường phát triển (development environment) được cấu hình sẵn. Đây là lúc các “Starter” (trình tạo dự án) phát huy vai trò. Trong nhiều năm, Create React App (CRA) là lựa chọn mặc định và phổ biến nhất. Tuy nhiên, gần đây, một cái tên mới đã nổi lên và nhanh chóng chiếm được cảm tình của cộng đồng: Vite.

Vậy, giữa Create React App và Vite, đâu là lựa chọn tốt nhất để bắt đầu dự án React của bạn trong bối cảnh hiện tại? Bài viết này sẽ đi sâu vào so sánh hai công cụ này, giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt.

Create React App (CRA): Người Bạn Đồng Hành Lâu Năm

Trong một thời gian dài, Create React App, được phát triển bởi chính đội ngũ Meta (Facebook), là công cụ không thể thiếu cho bất kỳ ai muốn bắt đầu với React mà không cần đau đầu về cấu hình Webpack, Babel, ESLint, v.v. Nó đã giải phóng hàng triệu developer khỏi nỗi ám ảnh cấu hình build tool phức tạp.

Mục tiêu chính của CRA là cung cấp một môi trường phát triển React “zero-configuration” (không cần cấu hình). Bạn chỉ cần chạy một câu lệnh, và CRA sẽ tạo ra một cấu trúc dự án đầy đủ, sẵn sàng để bạn bắt đầu viết code ngay lập tức. Mọi thứ từ biên dịch JSX, xử lý CSS, tối ưu hóa hình ảnh, đến setting up một development server với Hot Module Replacement (HMR) đều được CRA lo liệu.

Để tạo một dự án với CRA, bạn chỉ cần chạy:

npx create-react-app ten-du-an-cua-ban

Hoặc với Yarn:

yarn create react-app ten-du-an-cua-ban

CRA hoạt động dựa trên Webpack và Babel. Khi bạn chạy `npm start` (hoặc `yarn start`), CRA sẽ khởi động Webpack Dev Server, nó sẽ build (bundle) toàn bộ ứng dụng của bạn vào bộ nhớ và phục vụ nó. Mỗi khi bạn thay đổi code, Webpack sẽ re-bundle lại một phần hoặc toàn bộ ứng dụng và sử dụng HMR để cập nhật trình duyệt mà không cần tải lại trang đầy đủ.

Ưu Điểm của CRA

• Dễ dàng cho người mới bắt đầu: Đây là ưu điểm lớn nhất. Bạn không cần biết gì về Webpack hay Babel. Chỉ cần chạy một lệnh, và mọi thứ đã sẵn sàng.
• Cấu hình mặc định mạnh mẽ: CRA đi kèm với cấu hình cho nhiều tính năng phổ biến như CSS Modules, PostCSS, phát hiện lỗi Linting, Testing (với Jest và React Testing Library – chúng ta đã tìm hiểu về React Testing Library tại đây).
• Cộng đồng lớn và tài liệu phong phú: Vì đã tồn tại lâu năm, CRA có một cộng đồng người dùng khổng lồ. Bất kỳ vấn đề nào bạn gặp phải, khả năng cao là đã có người khác gặp và có giải pháp trên Stack Overflow hoặc GitHub.
• Ổn định: CRA là một công cụ trưởng thành và ổn định, ít có những thay đổi đột phá gây ảnh hưởng lớn đến dự án hiện có.

Nhược Điểm của CRA

• Tốc độ chậm: Đây là nhược điểm chí mạng của CRA trong bối cảnh hiện đại. Việc build toàn bộ ứng dụng bằng Webpack khi khởi động dev server và re-bundle lại sau mỗi lần thay đổi code trở nên rất chậm khi dự án phình to. Thời gian khởi động dev server có thể lên đến vài chục giây hoặc thậm chí vài phút với các dự án lớn.
• Hot Module Replacement (HMR) chậm: Mặc dù có HMR, nhưng tốc độ cập nhật khi thay đổi code thường không tức thì, gây khó chịu trong quá trình phát triển.
• Ít linh hoạt: Cấu hình “zero-config” đồng nghĩa với việc bạn rất khó tùy chỉnh sâu vào quá trình build hoặc thêm các loader/plugin đặc thù của Webpack mà không sử dụng lệnh `eject` (lệnh này sẽ đẩy toàn bộ cấu hình ẩn của CRA ra ngoài, khiến dự án trở nên rất phức tạp để quản lý).
• Phụ thuộc vào Node.js server: Dev server của CRA chạy trên Node.js, điều này có những giới hạn nhất định so với việc tận dụng các tính năng gốc của trình duyệt.

Vite: Làn Gió Mới Mạnh Mẽ

Vite (phát âm như “veet”) được tạo ra bởi Evan You, tác giả của Vue.js, nhưng nó hoạt động cực kỳ hiệu quả với React (và các framework khác như Preact, Vue, Svelte, Lit…). Mục tiêu của Vite là cải thiện đáng kể trải nghiệm của developer bằng cách tập trung vào tốc độ.

Khác với CRA, Vite không bundle toàn bộ ứng dụng của bạn bằng Webpack khi khởi động dev server. Thay vào đó, Vite tận dụng sức mạnh của Native ES Modules được hỗ trợ trực tiếp trong các trình duyệt hiện đại. Khi bạn chạy dev server với Vite, nó chỉ cần làm một số bước tiền xử lý (chủ yếu dùng esbuild – một bundler cực nhanh viết bằng Go) cho các dependencies (thư viện bên ngoài) và phục vụ code source của bạn trực tiếp đến trình duyệt.

Trình duyệt sẽ tự động gửi yêu cầu (request) cho từng module (file code) khi nó cần đến, và Vite sẽ xử lý những yêu cầu này một cách tức thời. Điều này loại bỏ bước bundling lớn ban đầu của Webpack.

Để tạo một dự án React với Vite, bạn chạy:

npm create vite@latest ten-du-an-cua-ban --template react

Hoặc nếu dùng TypeScript:

npm create vite@latest ten-du-an-cua-ban --template react-ts

Sau khi tạo xong, bạn chỉ cần vào thư mục dự án và chạy `npm install` (hoặc `yarn` / `pnpm install`) và sau đó là `npm run dev` (hoặc `yarn dev` / `pnpm dev`).

Đối với production build, Vite sử dụng Rollup, một bundler hiệu quả hơn Webpack cho các thư viện và ứng dụng frontend. Tuy nhiên, nhờ tận dụng esbuild cho các tác vụ biến đổi (transform) code như biên dịch JSX, TypeScript, quá trình build vẫn rất nhanh.

Ưu Điểm của Vite

• Tốc độ “chớp nhoáng” của Dev Server: Đây là điểm mạnh nổi bật nhất. Vite khởi động dev server nhanh hơn CRA rất nhiều, thường chỉ mất vài mili giây đến vài giây ngay cả với các dự án lớn.
• Hot Module Replacement (HMR) cực nhanh: Nhờ kiến trúc dựa trên Native ES Modules, HMR của Vite cũng rất nhanh, các thay đổi code thường được phản ánh trong trình duyệt gần như ngay lập tức. Điều này cải thiện đáng kể trải nghiệm code của developer.
• Tốc độ Build nhanh: Sử dụng esbuild và Rollup, quá trình build production của Vite cũng nhanh hơn đáng kể so với Webpack của CRA.
• Nhẹ và linh hoạt: Cấu hình của Vite thường đơn giản hơn và dễ tùy chỉnh hơn CRA mà không cần “eject”. Hệ thống plugin của Vite cũng rất mạnh mẽ và dễ sử dụng.
• Hỗ trợ nhiều framework: Vite không chỉ dành riêng cho React mà còn hỗ trợ Vue, Svelte, Preact, v.v., giúp bạn dễ dàng chuyển đổi giữa các công nghệ nếu cần.
• Tích hợp tốt với các công cụ hiện đại: Vite có khả năng tích hợp tốt với các công cụ khác như Vitest (framework test nhanh), Tailwind CSS, v.v.

Nhược Điểm của Vite

• Cộng đồng nhỏ hơn CRA (nhưng đang phát triển rất nhanh): Mặc dù cộng đồng Vite đang tăng trưởng mạnh mẽ, nhưng so với CRA đã tồn tại lâu năm, số lượng tài nguyên và câu trả lời trên các diễn đàn có thể chưa nhiều bằng (dù sự khác biệt này đang thu hẹp).
• Có thể yêu cầu cấu hình thêm cho các trường hợp đặc thù: Mặc dù cấu hình tổng thể đơn giản hơn, đôi khi với các use case phức tạp hoặc các thư viện cũ không tương thích tốt với ES Modules, bạn có thể cần cấu hình bổ sung (ví dụ: sử dụng plugin tương thích).
• Yêu cầu trình duyệt hỗ trợ Native ES Modules: Vite dev server dựa vào tính năng này của trình duyệt. Tuy nhiên, đây không còn là vấn đề lớn vì hầu hết các trình duyệt hiện đại đều hỗ trợ tốt.

Sự Khác Biệt Cốt Lõi: Cách Hoạt Động

Sự khác biệt lớn nhất và là lý do chính khiến Vite nhanh hơn CRA nằm ở cách họ xử lý code của bạn trong môi trường phát triển (dev server).

1. CRA (Bundling trước):

   • Sử dụng Webpack.
   • Khi bạn chạy `npm start`, Webpack sẽ đọc tất cả các file code (`.js`, `.jsx`, `.css`, hình ảnh, v.v.), xử lý chúng qua các loader (ví dụ: Babel để biên dịch JSX/ES6+, CSS loaders), và gói (bundle) tất cả lại thành một vài file JavaScript/CSS lớn.
   • Sau đó, Webpack Dev Server phục vụ các file bundle đã tạo này.
   • Mỗi khi bạn thay đổi file code, Webpack phải chạy lại quá trình bundling cho phần bị ảnh hưởng (hoặc toàn bộ) trước khi thông báo cho trình duyệt thông qua HMR. Quá trình này tốn thời gian, đặc biệt với dự án lớn.

2. Vite (Native ES Modules):

   • Tận dụng Native ES Modules của trình duyệt.
   • Khi bạn chạy `npm run dev`, Vite chỉ tiền xử lý các dependency (các thư viện trong `node_modules`) bằng esbuild (cực nhanh). Code source của bạn được phục vụ trực tiếp.
   • Trình duyệt tải file entry point (thường là `index.html`), sau đó nó phân tích code và gửi các HTTP request cho các file module (ví dụ: `App.jsx`, `Header.jsx`) mà nó cần.
   • Vite dev server nhận các request này, thực hiện biến đổi tối thiểu (ví dụ: biên dịch JSX bằng esbuild) và trả về file code gốc (hoặc đã biến đổi rất ít) cho trình duyệt.
   • Khi bạn thay đổi một file code, Vite chỉ cần làm mất hiệu lực (invalidate) module đó và thông báo cho trình duyệt bằng HMR. Trình duyệt chỉ cần tải lại module cụ thể đó. Quá trình này cực kỳ nhanh vì không liên quan đến bundling lại toàn bộ ứng dụng.

Sự chuyển đổi từ mô hình bundling trước (CRA/Webpack) sang mô hình phục vụ code source trực tiếp dựa trên Native ES Modules (Vite) là yếu tố then chốt mang lại tốc độ vượt trội cho Vite.

So Sánh Trực Quan: CRA vs Vite

Để dễ hình dung, hãy xem bảng so sánh các tính năng chính:

Vậy Nên Chọn ‘Starter’ Nào Cho Dự Áp React Của Bạn?

Sau khi xem xét những điểm khác biệt, việc lựa chọn phụ thuộc vào nhu cầu cụ thể và kinh nghiệm của bạn.

Chọn Create React App (CRA) nếu…

• Bạn là người mới bắt đầu tuyệt đối với React và cảm thấy thoải mái với một môi trường được cấu hình sẵn hoàn toàn, muốn ít nhất rắc rối có thể xảy ra (dù Vite giờ cũng rất dễ dùng).
• Bạn đang tham gia vào một dự án cũ đã sử dụng CRA và không có kế hoạch chuyển đổi.
• Bạn cần sự đảm bảo tuyệt đối về ổn định và sự hỗ trợ từ cộng đồng cho các vấn đề rất cũ (mặc dù Vite đang bắt kịp rất nhanh).

Thành thật mà nói, trong bối cảnh hiện tại, CRA đang dần trở nên lỗi thời do vấn đề về tốc độ. Meta cũng đã chuyển hướng tập trung sang các framework như Next.js (mà chúng ta đã tìm hiểu tại React Roadmap: Next.js là gì?) được xây dựng trên các công cụ build hiện đại hơn.

Chọn Vite nếu…

• Bạn đang bắt đầu một dự án React mới. Đây là lựa chọn được khuyến nghị cho hầu hết các dự án mới hiện nay.
• Bạn đề cao tốc độ phát triển: muốn dev server khởi động nhanh, HMR tức thời để workflow làm việc hiệu quả hơn.
• Bạn muốn một công cụ build nhẹ nhàng và linh hoạt hơn để dễ dàng tùy chỉnh khi cần.
• Bạn đã có chút kinh nghiệm với Node.js và các package manager (npm, yarn, pnpm) và không ngại tìm hiểu một công cụ mới.
• Bạn quan tâm đến việc xây dựng các thư viện React (Vite với Rollup là lựa chọn tuyệt vời cho việc này).

Đối với đa số developer, đặc biệt là những người đã quen thuộc với hệ sinh thái JavaScript/Node.js cơ bản, Vite mang lại trải nghiệm phát triển vượt trội so với CRA nhờ tốc độ. Nó giúp tiết kiệm đáng kể thời gian chờ đợi khi code, từ đó tăng năng suất làm việc.

Vị Trí Của Chúng Trên Lộ Trình React

Hãy nhớ rằng, cả CRA và Vite đều là những công cụ để giúp bạn khởi tạo và chạy ứng dụng React. Chúng là một phần quan trọng của hệ sinh thái build tool (cùng với Parcel, Snowpack trước đây…).

Tuy nhiên, chúng không phải là React framework đầy đủ tính năng như Next.js hay Remix. Các framework này cung cấp thêm các tính năng như Server-Side Rendering (SSR), Static Site Generation (SSG), định tuyến dựa trên file (file-based routing), tối ưu hóa dữ liệu… Các framework này thường xây dựng dựa trên các công cụ build tốc độ cao (Next.js có bundler riêng là SWC, Remix có thể dùng Vite hoặc các công cụ khác).

Việc lựa chọn giữa CRA và Vite là bước đầu tiên khi thiết lập môi trường. Dù bạn chọn công cụ nào, các kiến thức cốt lõi về React mà chúng ta đã và đang khám phá trong chuỗi bài viết này (JSX, Components, Hooks, State Management, v.v.) vẫn hoàn toàn áp dụng được.

Lời Kết

Create React App đã phục vụ cộng đồng React rất tốt trong nhiều năm và là điểm khởi đầu tuyệt vời cho hàng triệu developer. Tuy nhiên, sự xuất hiện của Vite với kiến trúc dựa trên Native ES Modules đã mang lại một bước nhảy vọt về tốc độ, thay đổi cục diện các công cụ build cho frontend.

Đối với các dự án React mới trong năm 2024 và sắp tới, Vite là lựa chọn được khuyến nghị mạnh mẽ nhờ tốc độ phát triển vượt trội. Trừ khi bạn có lý do cụ thể để gắn bó với CRA (ví dụ: duy trì dự án cũ), hãy thử trải nghiệm Vite. Bạn sẽ ngạc nhiên về sự khác biệt về tốc độ mà nó mang lại.

Hãy thử tạo một dự án nhỏ với Vite và cảm nhận sự khác biệt nhé! Trên Lộ trình học React 2025 tiếp theo, chúng ta sẽ tiếp tục khám phá sâu hơn về việc xây dựng ứng dụng React thực tế và những công cụ hữu ích khác. Hẹn gặp lại!